Język komunikacji pary, para pomiędzy językami i kulturami

W Ośrodku Psychoterapii W Relacji terapię prowadzimy po polsku, hiszpańsku i po angielsku. Część naszych klientów to obcokrajowcy mieszkający w Polsce, posługujący się językiem polskim czy angielskim na zróżnicowanym poziomie zaawansowania. Część zgłaszających się par to związki tworzone przez osoby z różnych obszarów językowych i kulturowych. Dla niektórych klientów język, w którym prowadzona jest terapia, nie jest ich językiem ojczystym. Zdarza się, że partnerzy korzystają z psychoterapii w języku obcym dla każdej z osób. Zdarza się, że również w domu językiem pary jest język inny niż ojczysty dla jednej lub obu osób. Jak różnorodność językowa i kulturowa może wpływać związek i na proces terapii pary?

Język problemów pary

Kiedy terapeuta pyta na pierwszej sesji „Co państwa sprowadza na terapię?”, najczęściej słyszy:

·        „Mamy problemy w komunikacji.”

·        „Nie możemy się dogadać.”

·        „Często się kłócimy.”

Te odpowiedzi są niezależne od płci, rasy czy narodowości. Kiedy terapeuta dopytuje o szczegóły, pojawia się „treść” kłótni i problemów komunikacyjnych - dzieci, obowiązki domowe, seks, brak wspólnie spędzanego czasu, uraz więzi. Czasem jedną z przyczyn iskrzenia jest pozornie wybór określonych słów. Tu wysoko na liście plasują się „zawsze” i „nigdy”, a także „potrzebuję”, „oczekuję” i „mógłbyś”. Za tymi słowami skrywają się interpretacje, nadawanie znaczenia i wzbudzane emocje. I to wszystko dzieje się kiedy para posługuje się jednym językiem ojczystym. Co się stanie gdy do tego dodamy brak wspólnego języka ojczystego?

Kiedy partnerzy nie mają „wspólnego języka”

Klienci bardzo rzadko widzą język, którym się posługują w domu, oraz swoje zaplecze kulturowe, jako możliwe źródła związkowych problemów. A warto się nad tym tematem pochylić i zastanowić się:

·        Jakie to dla ciebie jest, kiedy twój partner używa twojego języka ojczystego w sposób, który cię zatrzymuje, razi, powoduje niezrozumienie? Jak to jest nie być pewnym, co druga osoba ma na myśli?

·        Jak to jest czuć, że nie możesz precyzyjnie wyrazić swoich myśli i uczuć ponieważ ogranicza cię znajomość języka, którym się posługujecie? Jak to wszystko przyczynia się do eskalacji między wami?

·        Czy wykorzystujesz potknięcia językowe drugiej osoby jako broni przeciwko niej w waszych kłótniach?

·        Czy wycofujesz się z poczuciem „I tak go/jej nie przegadam, nie przekonam. I tak nie zrozumie, co chcę powiedzieć. Jestem na przegranej pozycji”?

·        Jakie to dla ciebie jest, kiedy twoja partnerka nie rozumie twoich nawiązań do literatury, sztuki, muzyki, historii? Jak to wpływa na twoje poczucie nieposiadania wspólnego języka?

·        Jakie to jest dla ciebie, kiedy macie inne spojrzenie na religię, wychowanie dzieci, podział obowiązków, pozycję w związku wynikające z waszego wychowania, kraju pochodzenia czy kręgu kulturowego? Te różnice również wpływają na język, którym mówicie i znaczenia, które przypisujecie określonym pojęciom i słowom.

Kiedy terapeuta mówi w „obcym języku”

Dodatkowym czynnikiem potencjalnie utrudniającym proces terapii pary jest język, którym posługuje się psychoterapeuta. Język terapii może nie być jego językiem ojczystym, co może utrudniać precyzyjne wypowiadania się i wyłapywanie niuansów komunikacji między klientami oraz między terapeutą i każdym z klientów. To może utrudniać budowanie sojuszu terapeutycznego oraz płynne prowadzenie sesji.

Sam język terapii, danej modalności jest dla klientów rozpoczynających terapię „językiem obcym”. Każda terapia posługuje się specyficzna terminologią. W EFT na przykład mówimy o domaganiu się, cyklach, urazach więzi, tańcu pary. Terapeuta musi być uwrażliwiony na klientów nie znających tych pojęć i dostrajać się do klientów również na poziomie używanego słownictwa. Musi uwspólniać znaczenia i upewniać się, czy komunikat odebrany jest zgodny z tym wysłanym.

 Zarówno terapeuta, jak i partnerzy powinni być świadomi możliwego wpływu języka, pochodzenia i szeroko rozumianej kultury na pojawianie się dysonansu w związku oraz nasilenia eskalacji negatywnych cykli między partnerami. Nawet jeśli obie osoby w parze posługują się swoim językiem ojczystym, niektóre z w/w zagadnień nadal mogą mieć znaczenie. Dlatego bardzo ważne jest sprawdzanie, na co reagują klienci, jakie znaczenie nadają zachowaniom, zwyczajom drugiej osoby, jakie emocje one wzbudzają i jakie zachowania idą za taką wewnętrzną oceną.