Zdrada z perspektywy EFT (Terapia par skoncentrowana na emocjach)

Zdrada fizyczna, niewierność przybiera różne formy – od jednorazowego przygodnego seksu, poprzez wielokrotne doświadczenia seksualne poza stałym związkiem, aż do równoległego długotrwałego związku. Partner, który dowiaduje się o zdradzie może różnie zareagować i różnie zdradę przeżywać, np. w zależności od swoich oczekiwań i przekonań związanych z wiernością, monogamicznością, od tego na co partnerzy się umówili w zakresie wyłączności, a także od momentu w życiu, w którym się znajduje. Najczęściej jednak, zdrada, jest postrzegana jako zagrożenie dla trwałości związku między dwojgiem dorosłych ludzi i podkopuje jego stabilność. Odkrycie zdrady jest częstym powodem poszukiwania terapii par.

Związek przed zdradą – bezpieczna więź

Perspektywa nauki o przywiązaniu, która jest fundamentem EFT, i teoria miłości między dorosłymi mówi, że związek dwojga dorosłych ludzi ma być bezpieczną przystanią, zaś partner w tym związku ma dawać poczucie bezpieczeństwa poprzez swoją emocjonalną i fizyczną dostępność, zaangażowanie w relację oraz empatyczne reagowanie na drugą osobę. Bezpiecznie przywiązani do siebie partnerzy potrafią dawać sobie nawzajem pociechę, ochronę, siłę. Z tego bezpiecznego miejsca wyruszamy z sukcesem na podbój świata zewnętrznego. W bezpiecznym związku istnieje zaufanie między partnerami i przekonanie, że nie grozi nam krzywda ze strony drugiego. Partnerzy wiedzą, że mogą na siebie liczyć w potrzebie.

Jak zdrada wpływa na zdradzonego?

Odkrycie zdrady poważnie narusza, czasem zupełnie niszczy poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do partnera. Jest traumatycznym doświadczeniem, raną, urazem, który w EFT nazywamy „zranieniem więzi” (ang. attachment injury). Zdradzona osoba często mówi o zdradzie z perspektywy więzi, przywiązania, np. „Kiedy byłaś z nim, nie myślałaś o mnie – jak mnie to zrani”, „Czy kiedyś jeszcze będę potrafiła polegać na tobie?”, „Nie jestem w stanie teraz być blisko, pocałować się, wiedząc, że całowałaś innego.” Zdradzony partner doświadcza często lęków separacyjnych, które na poziomie zachowania przejawiają się jako pełen złości protest, odsuwanie się, przeplatane z silną potrzebą bycia blisko fizycznie, wręcz jakby przywierania. W warstwie emocji zdradzonej osobie może towarzyszyć rozpacz i objawy kojarzone z depresją (m.in. obniżony nastrój, wycofanie z aktywności, negatywne widzenie siebie, świata, przyszłości). Do głosu dochodzą lęki i potrzeby związane z więzią – lęk przed porzuceniem, opuszczeniem, potrzeba pociechy. Jeśli związek ma przetrwać i ponownie stać się bezpiecznym miejscem, zranienie musi się zagoić.

Jak uleczyć uraz związany ze zdradą?

Z pomocą może przyjść terapia par, szczególnie terapia par EFT, która wypracowała model naprawiania urazów więzi takich jak zdrada. W procesie gojenia zranienia więzi do głosu muszą dojść emocje wywołane raną. Te emocje muszą zostać zobaczone i zaakceptowane przez partnera, który wówczas potrafi przeprosić zdradzonego w taki sposób, że zdradzony czuje się naprawdę zobaczony w swoim bólu. Rozpoczyna się proces odbudowywania zaufania i ponownego budowania bezpieczeństwa w relacji.

Terapia par, które chcą się rozstać

Pary, które zgłaszają się na psychoterapię pojawiają się w gabinecie psychoterapeuty w różnych momentach swojego związku. Czasem są na początku wspólnej drogi, dopiero się poznają i docierają. Najczęściej na psychoterapię decydują się partnerzy, którzy czują, że przestali się rozumieć, „dogadywać”, ranią się nawzajem, czują, że w związku brakuje bliskości, intymności. Jeśli wciąż się kochają, mają bardzo duże szanse na wzmocnienie więzi w trakcie terapii par i dobrą przyszłość razem. Stosunkowo często decyzję o psychoterapii partnerzy podejmują w momencie ostrego kryzysu, np. po odkryciu zdrady lub wówczas, gdy jedna z osób w związku lub obie podjęły decyzję o rozstaniu. Czy w tym ostatnim przypadku psychoterapia ma sens?

Jak psychoterapia par może pomóc, gdy nie wiecie czy chcecie być razem?

Kiedy w związku nagromadziły się urazy i zranienia, gdy potrzeby jednego czy obojga partnerów nie są zaspokajane, kiedy małżeństwo przestało być bezpieczną przystanią, partnerzy mogą zacząć rozważać rozstanie. Szczególnie, gdy większość rozmów kończy się kłótnią, „cichymi dniami” i narastaniem dystansu. Tworzy się zaklęty krąg, z którego jedynym wyjściem wydaje się być rozwód czy separacja. Pojawienie się na terapii par w takim momencie może wam pomóc. Jak?

• Zyskacie bezpieczną przestrzeń do rozmowy i podjęcia decyzji

• Poczujecie się wysłuchani i usłyszani (najpierw przez terapeutę, potem również przez partnera), co obniża napięcie i przynosi ulgę

• Psychoterapeuta stworzy każdemu z was przestrzeń na dzielenie się tym, czego doświadczacie, emocjami i potrzebami w kontakcie z partnerką / partnerem

• Odkryjecie, co kryje się pod trudnymi dla was zachowaniami partnera / partnerki

• Przyjrzycie się powodom, dla których chcecie zostać w tym związku lub zakończyć go

• Zwiększycie prawdopodobieństwo naprawienia związku i ponownego zbliżenia się do siebie lub…

• Podejmiecie decyzję o rozstaniu przekonani, że to najlepsza dla was decyzja (dla was wspólnie lub dla jednego z partnerów indywidualnie)

Czy psychoterapia par ma sens, gdy podjęliście już decyzję o rozstaniu?

Decyzja o rozstaniu czasem pojawia się nagle, pod wpływem wydarzeń takich jak odkrycie zdrady, romansu czy innego znaczącego zranienia – takiego, które wydaje się niemożliwe do zniesienia. W innych wypadkach, jeden z partnerów lub oboje dojrzewają do tej decyzji przez pewien czas. W czym mogą pomóc wspólne spotkania z psychoterapeutą, skoro para zamierza przestać być parą?

• Psychoterapeuta pomoże wam porozmawiać i usłyszeć się nawzajem, obniżyć poziom eskalacji i agresji, jeśli takowa się pojawia w związku z rozmowami o rozstaniu. Dzięki spotkaniom z terapeutą poczujesz, że masz wpływ na tę decyzję, zrozumiesz ją lepiej, a także obniżysz intensywność bólu związanego z rozstaniem i szybciej zakończysz ten rozdział twojego życia. To ułatwi ci odnalezienie się w nowej rzeczywistości i pogodzenie się z tym to co się stało.

• Sesje psychoterapii rozstających się partnerów mogą stać się okazją do podsumowania tego, co związek wniósł do waszego życia, przypomnienia sobie dobrych chwil i zapamiętania ich, tak, aby związek nie kojarzył się w przyszłości jedynie z bólem rozstania. Dzięki temu partnerzy mogą nadal żywić wobec siebie pozytywne uczucia i szanować się nawzajem. Wszak żadne z was nie rozpoczynało związku z myślą o rozstaniu!

• Jest to również okazja do przyjrzenia się, jak każdy z partnerów przyczynił się do tego, że związek nie przetrwał i wzięcia za to odpowiedzialności. To może poprawić wasze relacje po rozstaniu oraz pomóc zbudować lepszy związek z kimś innym w przyszłości.

• Decyzja o rozstaniu dotyczy więcej niż jednej osoby (czasem nie tylko samych partnerów ale również dzieci i innych członków rodziny). Czasem partnerzy się rozstają, ale nadal wspólnie prowadzą firmę. Wspólne spotkania pomogą wypracować wizję „wspólnej przyszłości” po rozstaniu, np. jako rodziców – partnerów w wychowaniu wspólnych dzieci. Dzięki psychoterapii obniży się poziom złości, eskalacji a wy będziecie potrafili „normalnie ze sobą rozmawiać”, będziecie się nawzajem szanować.

Jeżeli chcesz skorzystać z terapii par w naszym Ośrodku, umów wizytę.

Zdrada – jak ją przetrwać w związku?

Zdrada może przybierać różne formy – od przypadkowego, jednorazowego seksu, po długotrwały romans. Istnieje wiele definicji zdrady, a różne osoby odmiennie reagują na te same zachowania partnera – dla jednych niedopuszczalny jest flirt, dla innych okazjonalny seks pozamałżeński bywa do zaakceptowania w określonych okolicznościach. Niezależnie od definicji zdrady, zachowania partnera postrzegane przez drugą osobę jako niewierność, stanowią zagrożenie dla związku, dla  poczucia więzi pomiędzy dwiema dorosłymi osobami.

Zdrada jako naruszenie więzi

Model Psychoterapii Skoncentrowanej na Emocjach (EFT), stworzony w latach 80-tych XX wieku przez S. Johnson i L. Greenberga opisuje relacje intymne pomiędzy dorosłymi ludźmi przez pryzmat teorii przywiązania. Bezpieczne przywiązanie do drugiej osoby opiera się na poczuciu, że możemy na partnera liczyć, polegać na nim, ufać, że nasze dobro leży mu na sercu, że partner będzie nas chronić w razie potrzeby. Zdrada jest w EFT postrzegana jako ogromne zagrożenie poczucia bezpieczeństwa więzi pomiędzy partnerami. Aktywuje ona w zdradzonym partnerze lęki i potrzeby związane z więzią, relacją . W psychoterapii EFT, niewierność jest nazywana „zranieniem więzi” (attachment injury), raną, pogwałceniem zaufania, które stawia cały związek pod znakiem zapytania.

Kiedy zdradzona osoba opisuje swój ból, często używa czegoś co w EFT nazywamy językiem więzi, np. „Nie myślałeś o mnie, kiedy mnie zdradzałeś. Nie wziąłeś mnie pod uwagę. Czy kiedykolwiek będę mogła znów czuć, że mogę na ciebie liczyć? Nie mogę być blisko ciebie, nie mogę cię całować wiedząc, że całowałeś inną. Potrzebuję twoich zapewnień, że mnie kochasz, ale nie wierzę, kiedy mi je dajesz. Brakuje mi bezpieczeństwa, twardego gruntu pod stopami.” Poczucie opuszczenia i odrzucenia towarzyszące zdradzie sprawia, że protestujemy, krzyczymy, trudno nam znaleźć spokój ale czasem, chcąc się chronić przed bólem, odsuwamy się i popadamy w obojętność, odrętwienie. Zdradzony partner odczuwa często mnóstwo ambiwalencji ponieważ jego partner jest źródłem bólu, cierpienia a jednocześnie potencjalnym źródłem pociechy, ukojenia. Trudno jednak szukać ukojenia u kogoś kto zadał ranę. Zdradzona osoba znajduje się więc przez pewien czas w swoistym potrzasku.  W tej sytuacji pomocna może stać się psychoterapia par lub terapia indywidualna.

Zdrada i psychoterapia par w nurcie EFT

Głównym zadaniem terapii par w przypadku zdrady jest odbudowanie bezpiecznej więzi pomiędzy partnerami. Na ten proces składa się wiele cząstkowych etapów, wśród których znajdują się:

• Doświadczenie i zrozumienie co właściwie się wydarzyło, szczególnie w kontekście naruszenia więzi pomiędzy partnerami (nie chodzi tu o ustalanie faktów związanych ze zdradą lecz o emocjonalne doświadczenie nią wywołane)

• Poradzenie sobie z silnymi emocjami towarzyszącymi każdemu z partnerów (uświadomienie sobie tych emocji, ich wyrażenie, przyjęcie przez partnera)

• Proces wybaczania

• Odbudowywanie zaufania

• Doświadczanie na nowo bezpieczeństwa w relacji

W przełożeniu na język więzi i terapii skoncentrowanej na emocjach proces ten może wyglądać następująco:

• Zdradzony partner mówi o momencie związanym ze zdradą, który wywołuje silne uczucia. Z pomocą terapeuty dociera do swoich doświadczeń emocjonalnych i wyraża je w odniesieniu do naruszeń więzi, które nastąpiły w relacji. Partner, który zdradził może na tym etapie minimalizować znaczenie zdrady.

• Partner, który zdradził zauważa wpływ jaki jego zachowanie miało na partnera i na wzajemną więź, zauważa ból emocjonalny partnera.

• Partner, który zdradził przeprasza, wyraża żal, zaczyna być emocjonalnie dostępny dla partnera.

• Zdradzony partner zaczyna wyrażać swoje potrzeby związane z bezpiecznym przywiązaniem, więzią między nimi.

• Partner, który zdradził okazuje, że chce zaspokoić emocjonalne potrzeby partnera i wspierać go.

• Para tworzy nową historię, która opowiada o zdradzie ale przede wszystkim o tym, jak para konfrontuje się z traumą i zaczyna ją leczyć. Krzywda zostaje włączona do historii związku jako dowód umiejętności odnowy i ponownego połączenia się partnerów.

Podobny proces odbywa się w trakcie psychoterapii par w nurcie EFT w sytuacji gdy zranienie więzi dotyczy innego obszaru niż zdrada fizyczna.