Konkurencyjne przywiązanie w bliskim związku

W bliskich związkach dość często narzekamy na zachowania partnera, które neutralnemu obserwatorowi mogą wydawać się błahe, trywialne gdy występują sporadycznie. Niektórym osobom wydają się nieważne nawet kiedy pojawiają się regularnie. Są jednak ludzie, dla których określone zachowania partnera, szczególnie powtarzające się, są źródłem emocjonalnego bólu i powodują znaczące obniżenie satysfakcji ze związku oraz mniejsze poczucie bezpieczeństwa w relacji.

Skargi na zachowania partnera / partnerki

Na co skarżą się partnerzy korzystający z pomocy psychoterapeuty? Częste narzekania to na przykład:

• „Mój partner wciąż siedzi z nosem w telefonie.”

• „Moja partnerka odbiera telefon i rozmawia z kimś gdy jesteśmy razem.”

• „On woli grać w gry komputerowe niż spędzać czas ze mną.”

• „Ona co wieczór ogląda seriale.”

• „Ona zwierza się przyjaciółce, a nie mi.”

• „Gdy mój partner ma problem, sięga po piwo zamiast porozmawiać ze mną. A przecież widzę, że coś go gryzie.”

• „On woli oglądać seks na ekranie niż kochać się ze mną.”

Dlaczego tego typu zachowania często stanowią problem dla drugiej osoby w intymnym związku? Prezentująca je osoba zwraca się poza relację, aby zaspokoić określone potrzeby, zredukować stres, zwierzyć się z czegoś, czy znaleźć ukojenie. Tak interpretowane zachowania partnera stają się źródłem konfliktu ponieważ są postrzegane przez drugą osobę jako zagrożenie dla związku, czasem nie mniejsze niż uzależnienie, zdrada czy romans. Stają się rywalem, niebezpieczną konkurencją. Nazywamy je konkurencyjnym przywiązaniem (ang. competing attachment).

Konkurencyjne przywiązanie – w jaki sposób zagraża relacji?

Konkurencyjne przywiązanie stanowi zagrożenie dla intymnej relacji ponieważ jeden z partnerów odwraca się od drugiego, odsuwa emocjonalnie i zwraca ku czemuś poza związkiem zamiast do partnera. Wydaje się być niedostępny dla najbliższej, wydawać by się mogło, osoby. Czynność lub osoba, ku której zwraca się jeden z partnerów staje się rywalem dla drugiego partnera – musi on czy ona rywalizować o zainteresowanie, uwagę, troskę, miłość z „tym trzecim”, czyli z zachowaniem partnera lub relacją poza związkiem postrzeganymi jako konkurencyjne przywiązanie.

Odsunięty partner czuje niepokój, napięcie. Czuje się ignorowany, niepotrzebny, zastępowalny. Związek przestaje być miejscem, w którym partnerzy czują się bezpiecznie, gdzie znajdują ukojenie, pociechę, poczucie przynależności. Jeśli już wcześniej więź między partnerami była nadwyrężona, konkurencyjne przywiązanie pogłębia ten proces.

Najczęstsze rodzaje konkurencyjnego przywiązania to: różne rodzaje uzależnienia, pornografia, telefon, gry komputerowe, romans, konkurujące ze związkiem relacje.

Należy odróżnić konkurencyjne przywiązanie od hobby, choć to ostatnie może się stać tym pierwszym. Hobby to coś, w co angażujemy się dla szeroko pojętej przyjemności, nie coś co robimy zamiast spędzania czasu z partnerem, coś czym zastępujemy bliskość i intymność.

Jak rozpoznać czy konkurencyjne przywiązanie wpływa na wasz związek?

Jeśli czujesz, że określone zachowania partnera lub partnerki wpływają negatywnie na wasz związek i twoje poczucie bezpieczeństwa w relacji, warto porozmawiać z partnerem lub umówić się konsultacje partnerskie z psychoterapeutą. Wcześniej warto sobie zadać kilka pytań:

• Czy masz poczucie, że coś co robi / robił partner sprawia, że musisz rywalizować o jego czas i uwagę?

• Czy uważasz, że partner zwraca się do czegoś / kogoś innego zamiast do ciebie, aby zaspokoić swoje potrzeby?

• Czy to cię martwi i/lub rani?

• Czy te zachowania partnera są źródłem konfliktów, waszego  oddalenia od siebie?

Artykuł powstał m.in. na podstawie artykułu dr Anabelle Bugatti - Identyfying and Addressing Competing Attachments with Couples. https://ct.counseling.org/2020/08/identifying-and-addressing-competing-attachments-with-couples/

Chroniąc swoją wrażliwość – czyli blokady w terapii par

Potrzeba bliskości, miłości, akceptacji, bycia ważnym, docenionym - to naturalne i uniwersalne ludzkie potrzeby w relacjach partnerskich i nie tylko. To skarby, w poszukiwaniu których wiele osób wyrusza w podróż, choć czasem już zupełnie zapomnieli, jaki jest cel ich drogi. Paradoksalnie znalezienie ich wymaga odkrywania i ujawniania swojej własnej wrażliwości i kruchości w relacji z drugim człowiekiem. Nic dziwnego, że na drodze do odkrycia pojawiają zwykle liczne zakłócenia.

Czego potrzebujemy w relacjach?

Wbrew temu, co można by wnioskować przysłuchując się treści słów, które padają w trakcie kłótni, rzadko kiedy nasze prawdziwe potrzeby w relacjach to np. równy podział obowiązków, pieniądze czy sposób spędzania wolnego czasu. W trakcie terapii par zazwyczaj okazuje się, że pod zewnętrzną warstwą komunikacji kryją się prawdziwe, głębokie i delikatne potrzeby:

• Bezpieczeństwa w relacji

• Bycia zrozumianym

• Poczucia, że mogę powierzyć drugiej osobie swoje najbardziej bolesne części i zostaną one przez nią przyjęte

• Poczucia, że jestem ważny dla drugiej osoby, że przejmuje się tym, co ze mną się dzieje

• Poczucia, że jestem ważny dla drugiej osoby i zwróci się do mnie w ważnej dla siebie sprawie

• Poczucia, że partner mnie docenia

Jak to się dzieje, że większość z nas głęboko pragnie zaspokojenia tych potrzeb, a jednocześnie tak często w relacjach się to nie wydarza? Na przeszkodzie do bliskości stoją często dwa rodzaje zakłóceń.

Zranienia w relacji

Bliskie relacje to te, które są zwykle źródłem największej satysfakcji. Jednocześnie to w nich jesteśmy najbardziej podatni na zranienie – są one właściwie ich nieodłączną częścią. W terapii par EFT mówi się o zranieniach więzi. Są to wszystkie te wydarzenia, w których zaufanie, poczucie bezpieczeństwa w relacji zostały nadszarpnięte. Mogą być to sytuacje wyraźne i oczywiste, takie jak na przykład zdrada. Nierzadko jednak są to powtarzające się wielokrotnie sytuacje zwyczajne i codzienne, w których partnerzy czują się niezrozumiani, niedocenieni lub osamotnieni. Takie wielkokrotne doświadczenia osłabiają zaufanie do tego, że partner jest osobą, przed którą można się otworzyć.

Bolesne odtworzenia historii

Zdarza się, że to, co powstrzymuje partnerów przed bliskością ma pierwotne źródło w osobistej historii, często sięgające daleko w przeszłość. Jeśli w dzieciństwie osoba nauczyła się, że bliskość jest niebezpieczna, niemożliwa, wiąże się z opuszczeniem lub zagrożeniem naszej autonomii, z takim właśnie przekonaniem będzie budować związki. Może się wtedy okazać, że w tworzeniu nowej relacji będzie szczególnie wyczulona na sygnały opuszczenia lub bycia kontrolowanym. Chcąc chronić się przed tym zranieniem, będzie wkładać wiele wysiłku żeby zranienie się nie powtórzyło, na przykład zamykając się przed partnerem lub wyrażając pretensje. Ma to ogromny sens i jest naturalnym odruchem obronnym. Niestety, często sztywne trzymanie się tych strategii prowadzi jednak do eskalacji konfliktu w związku i jeszcze większej frustracji potrzeb każdego z partnera.

Terapia par pomocą w docieraniu do potrzeb partnerów

Niezależnie od źródła zakłoceń w budowaniu bliskiego związku, warto podejmować wysiłek i ryzyko, by stopniowo pokonywać pojawiające się przeszkody. Terapia par, między innymi terapia par EFT, będzie sposobem, który wspomoże parę w tym procesie.

Bezpieczna więź – źródło odporności psychicznej

Jednym z najczęściej słyszanych w ostatnich miesiącach słów jest „szczepionka”. Świat, od roku funkcjonujący w cieniu pandemii, żyje nadzieją na uzyskanie odporności populacyjnej i powrót do tzw. „normalności”. Normalności rozumianej jako znany nam, przewidywalny, stosunkowo bezpieczny świat. Szczepionka ma uodpornić nasze ciała na wirusa. Tak jak szczepionka aktywizuje nasz system odpornościowy do walki z patogenem, tak coś, co w psychologii nazwano „bezpiecznym przywiązaniem” jest ważnym składnikiem indywidualnej odporności psychicznej, swoistą szczepionką przeciw wielu problemom psychicznym.

Bezpieczne przywiązanie u dzieci

Teoria przywiązania była początkowo rozwijana poprzez obserwowanie małych dzieci - tego jak reagują emocjonalnie i behawioralnie na obecność opiekuna, rozstanie z nim oraz jego powrót (eksperymenty o nazwie „Nieznana Sytuacja”). Stopniowo reakcje dzieci podzielono na cztery style przywiązania: bezpieczny, unikający, lękowy oraz zdezorganizowany.

Dzieci charakteryzujące się bezpiecznym stylem przywiązania z ufnością eksplorują otoczenie, wykazują zainteresowanie nim w obecności opiekuna, stosunkowo spokojnie reagują na separację (choć wykazują oznaki tęsknoty za opiekunem i czasem płaczą). Gdy opiekun pojawia się ponownie, inicjują z nim kontakt fizyczny, witają się, dążą do bliskości, nie obawiają się. Po chwili kontaktu z opiekunem po jego powrocie, zwykle tracą nim zainteresowanie i wracają do zabawy. Owa pozorna utrata zainteresowania wynika z poczucia bezpieczeństwa, ufności, że opiekun zareaguje, gdy dziecko będzie w potrzebie.

Opiekun w oczach dziecka jest bezpieczną bazą, z której wyrusza ono na podbój świata. Ma zaspokojoną potrzebę relacji i może stopniowo budować swoją autonomię, niezależność. Ma szansę na równowagę pomiędzy dążeniem do relacji i budowaniem własnej tożsamości.

Bezpieczne przywiązanie u dorosłych

U bezpiecznie przywiązanych osób dorosłych bezpieczną bazą są oni sami oraz niekiedy partnerzy w bliskim związku. Tacy dorośli mają zaufanie do samych siebie, innych ludzi i otaczającego świata. Wchodzą z ufnością w relacje z innymi i jednocześnie mają wyraźnie zaznaczone granice – wiedzą, gdzie kończą się oni sami, a zaczynają inni jako odrębne jednostki, z którymi można wchodzić w związki na zasadzie konstruktywnej współzależności.

Bezpiecznie przywiązany dorośli mają przeświadczenie, że na innych można liczyć i względnie łatwo budują nowe relacje i korzystają z dostępnego wsparcia. Mają wysokie i stabilne poczucie własnej wartości. Dzielą się z innymi swoimi przeżyciami i emocjami, potrafią efektywnie regulować swoje stany emocjonalne, np. uspokajać się, dodawać otuchy w stresujących sytuacjach. Ich odporność psychiczna jest na wysokim poziomie.

Psychoterapia jako „szczepionka”, terapeuta jako bezpieczna baza

Proces terapii można widzieć jako nabywanie odporności psychicznej. Częścią tego procesu jest zbudowanie bezpiecznej więzi pomiędzy terapeutą a klientem. Obecność terapeuty służy przejściowo do budowania poczucia bezpieczeństwa klienta w świecie. Terapeuta staje się dla klienta tzw. „bezpieczną bazą” poprzez bycie w oczach klienta spójnym, wiarygodnym, poprzez reagowanie emocjonalne na klienta, bezpieczną bliskość oraz dbanie o określenie i szanowanie granic. Klient w reakcji na taką postawę terapeuty zaczyna po jakimś czasie doświadczać równowagi psychofizjologicznej – odprężenia, bliskości, spokoju, poczucia, że „wszystko jest pod kontrolą, na swoim miejscu”. Klient stopniowo buduje zaufanie do terapeuty, uwewnętrznia owo poczucie bezpieczeństwa i uczy się je przywoływać również wówczas gdy terapeuty nie ma obok, również po zakończeniu terapii. Staje się bardziej bezpiecznie przywiązanym dorosłym.

Więcej o stylach przywiązania przeczytasz tu.

Artykuł powstał na podstawie książki Jeremy’ego Holmesa „Teoria del Apego y Psicoterapia” (2011)

Spojrzenie na terapię par okiem i sercem terapeuty EFT

Każda terapia jest tworzona na nowo - przez konkretnego terapeutę, dla konkretnego klienta. W terapii psychoterapeuta korzysta ze swojej profesjonalnej wiedzy, ale też własnych doświadczeń i tego, jaką jest Osobą. Dlatego na naszym blogu zaczynamy publikację artykułów, w których nasi terapeuci dzielą się swoim indywidualnym spojrzeniem na prowadzoną przez siebie terapię. Dziś Magdalena Jankowska-Makowska pisze o tym, czym dla niej jest terapia par.

***

„Miłość nie jest przereklamowana – napisała Erica Jong. – Naprawdę jest warta tego, aby o nią walczyć, aby się dla niej narażać i ryzykować. A problem polega na tym, że jeśli nie ryzykujesz niczego, twoje ryzyko jest jeszcze większe” - cytuje autorkę Sue Johnson w swojej książce „Przytul mnie”. Dlatego każda psychoterapia pary jest podjęciem ryzyka na otworzenie się na siebie i na drugą osobę.

Praca z parą w podejściu EFT – Terapii Skoncentrowanej na Emocjach – jest dążeniem do głębokiego spotkania dwojga partnerów/małżonków i zarówno głębokim doświadczeniem emocjonalnym dla  mnie jako towarzyszącej im psychoterapeutki. Spotkanie to jest niczym taniec, a emocje są muzyką, która nas prowadzi poprzez sesję.

 W pierwszym etapie terapii tańczymy z zakłóceniami,  potykając się i szukając wspólnego kroku, rytmu. Moim zadaniem jest doprowadzić parę do deeskalacji konfliktu. Próbuję usłyszeć muzykę, która gra w każdym z partnerów (emocje)  i znaleźć pomost od „wewnątrz” do „między”. Docieram do podstawowych emocji związanych z przywiązaniem, z poczuciem odrzucenia, samotnością, brakiem akceptacji i uznania, byciem niewystarczająco dobrym/dobrą. 

Z czasem tańczymy bardziej dostrojeni,  partnerzy uczą się siebie słuchać, wyrażać swoje emocje i potrzeby, choć wciąż i wciąż musimy powtarzać te kroki, żeby mogły się utrwalić w parze. Zmienia się muzyka. Uczę parę przekształcać cykl negatywny (sposób wyrażania siebie i swoich emocji, który doprowadza do konfliktu, nie daje zrozumienia i poczucia przyjęcia) na pozytywny. Robię to  poprzez zachęcanie ich do wyrażania tego, co w ich sercu i ciele w danym momencie się dzieje, poprzez moje czułe reagowanie na nich, poprzez uczenie ich czułego reagowania na siebie,  poprzez responsywność (odpowiadanie na reakcje drugiej osoby), zaangażowanie i dostępność. Jestem konsultantem ich procesu. Dzięki kontaktowi ze swoimi emocjami mogą dotrzeć do swoich potrzeb. Jeśli czują się już bezpiecznie, jeśli stają się dla siebie zasobem, umieją dać sobie ukojenie, słuchać siebie, wzrasta wtedy zaufanie i tworzy się bezpieczna więź. Tańczą wtedy bardziej dostrojeni, bo nauczyli się nowych kroków.

Ostatnim etapem terapii jest moment, kiedy partnerzy mogą tańczyć już dostrojeni do siebie. Czują się bezpiecznie, są gotowi dzielić się swoim doświadczeniem emocjonalnym i szukać nowych rozwiązań starych problemów. A ja jestem tylko wsparciem w tej konsolidacji zmian. Staję się obserwatorką, pełną radości i wzruszenia, że udało się partnerom dojść do tego satysfakcjonującego miejsca – odbudować więź i stworzyć bezpieczne przywiązanie.

Podsumowując więc, EFT  skupia się na tworzeniu i wzmacnianiu emocjonalnej więzi między partnerami poprzez identyfikowanie i przekształcanie kluczowych elementów rozwijających dojrzałą relację miłości: otwartości, dostrojenia się do siebie i wyczulenia na siebie nawzajem. To piękne doświadczenie i  buduje mnie jako terapeutkę i jako człowieka.

Seks w związkach z perspektywy psychoterapii skoncentrowanej na emocjach (EFT – Emotionally Focused Therapy)

Istnieje wiele powodów, dla których ludzie uprawiają seks. Przyjemność zmysłowa i dążenie do osiągnięcia orgazmu to jeden z nich. Drugim oczywistym powodem zbliżeń seksualnych jest chęć posiadania potomstwa. Wśród innych motywacji znajdziemy m.in. potrzebę bliskości, wzmacnianie więzi z partnerem, potrzebę by poczuć się dobrze lub by partner poczuł się dobrze, a także rozładowywanie stresu, napięcia, czy wzmacnianie poczucia własnej wartości. Terapia skoncentrowana na emocjach dostrzega zależności pomiędzy jakością więzi pomiędzy partnerami a ich życiem seksualnym. Z perspektywy EFT dojrzała seksualność jest powiązana z poczuciem bezpiecznego przywiązania do partnera.

Jakość seksu a jakość więzi między partnerami

 Jakość więzi między partnerami i jakość ich życia seksualnego to system naczyń połączonych – poziom poczucia bezpieczeństwa w związku wpływa na jakość życia seksualnego, obniżając ją lub wzmacniając. Brak satysfakcji seksualnej jest często sygnałem osłabiania się więzi emocjonalnej między partnerami. Wydaje się, że jakość kontaktu, więzi  wpływa szczególnie na seksualność kobiet. Ich libido jest mocniej powiązane z poczuciem bezpieczeństwa w związku i zaufaniem do partnera niż libido mężczyzn. Kobiety potrzebują czuć, że partner pożąda ich jako osoby, a nie źródła orgazmu. Często pragną czułości i ukojenia, zanim będą zdolne poczuć pożądanie. Jednak również mężczyźni potrzebują emocjonalnej bliskości ponieważ bez niej seks wydaje się po jakimś czasie pusty. Emocjonalna bliskość umożliwia mężczyźnie m.in. rozmawianie o seksie i otrzymywanie wsparcia partnerki, gdy on go potrzebuje.

Kiedy pary doświadczają większego zadowolenia ze związku i czują się pewniej w relacji z partnerem, ich seks jest lepszy. Seks partnerów w związku to rodzaj tańca, to emocja w ruchu (emotion in motion). W tym tańcu liczy się wzajemność, poleganie na partnerze, zaufanie. Nad wzmacnianiem tych obszarów pracujemy z parami korzystając z psychoterapii skoncentrowanej na emocjach (EFT).

Style przywiązania a seks

W miłości dorosłych ludzi obok seksualności ważna jest opiekuńczość (troskliwość, empatia) oraz przywiązanie. Poziom bezpieczeństwa jakiego doświadczamy przy partnerze przekłada się na jakość i rodzaj seksu w parze. Kiedy czujemy się z partnerem bezpiecznie, możemy się do niego dostrajać i adekwatnie reagować, a seks staje się synchroniczny, przynosi spełnienie i odprężenie.

W zależności od stylu przywiązania w seksie poszukujemy przede wszystkim doznań fizycznych, uwolnienia od lęku, pociechy lub intymności, w której potrzeby fizjologiczne są zsynchronizowane z głębokimi potrzebami emocjonalnymi.

• Osoby o unikowym stylu przywiązania często uprawiają seks dający indywidualne zaspokojenie, potwierdzający sprawność seksualną, stawiający na technikę. Nie ma tu wiele miejsca na otwartość emocjonalną i wrażliwość. Taki seks nie łączy partnerów, nie buduje więzi emocjonalnej. Może być erotyczny, ale jest też pusty. Na dłuższą metę osłabia podniecenie seksualne i utrudnia osiąganie orgazmu.

• Osoby o lękowym stylu przywiązania często szukają w seksie źródła pociechy. Dużo w nich strachu przed odrzuceniem a poprzez seks upewniają się czy są kochani, chciani. Są wrażliwi na wszelkie sygnały odrzucenia. Mężczyźni pociechy szukają zwykle w samym stosunku seksualnym, kobiety w czułych pieszczotach przed i po nim. Taki seks może ukoić jednak brakuje w nim erotyzmu.

• Osoby o bezpiecznym stylu przywiązania potrafią uprawiać najbardziej satysfakcjonujący seks, seks „synchroniczny”. Bezpiecznie przywiązani partnerzy potrafią wyrażać swoje potrzeby, są otwarci i wrażliwi na drugą osobę, w łóżku i poza nim. Zaufanie do partnera sprawia, że mogą się odprężyć i dać się ponieść doznaniom i emocjom. Bez strachu przed odrzuceniem. Bez wstydu. Seks staje się elastyczny, spontaniczny i namiętny.

 Partnerzy o różnych stylach przywiązania prezentują różne modele seksualności. Ponieważ w związku są dwie osoby, ich style przywiązania wzajemnie na siebie oddziałują. Najtrudniej bywa w parach, w których obie osoby prezentują styl unikowy – bo obie unikają emocjonalnego zaangażowania. Sytuacją lepsza dla związku jest taka, gdy co najmniej jeden z partnerów ma bezpieczny styl przywiązania.

Terapia par skoncentrowana na emocjach a spełnienie seksualne

 W trakcie terapii par skoncentrowanej na emocjach (EFT) skupiamy się na wzmacnianiu emocjonalnej więzi między partnerami, na budowaniu poczucia bezpieczeństwa w związku w oparciu o większą dostępność emocjonalną partnerów dla siebie nawzajem, uwrażliwienie partnerów na drugą osobę oraz zwiększanie zaangażowania każdej z osób w relację. Wzmacnianie emocjonalnej więzi między partnerami pozytywnie wpływa na poziom satysfakcji seksualnej w związku. Emocjonalne zaangażowanie i spełnienie seksualne są mocno ze sobą powiązane. Praca nad emocjami w związku to również praca nad seksem, bo jak pisaliśmy wyżej seks to „emocje w ruchu”.

 Artykuł powstał na podstawie książki Sue Johnson „Sens miłości” (Wydawnictwo Zielone Drzewo, Warszawa 2015)

Czy psychoterapia par w nurcie EFT jest dostępna i skuteczna?

Psychoterapia par skoncentrowana na emocjach (EFT) to podejście szeroko stosowane w wielu krajach świata, szczególnie w USA i Kanadzie ale również w Europie, Azji i na innych kontynentach. Powstała w latach 80-tych XX wieku. Jego twórczynią była m.in. Sue M. Johnson, która do tej pory aktywnie propaguje EFT w terapii par jako skuteczną formę pomagania. EFT z roku na rok zyskuje na popularności na całym świecie i jest uznawane m.in. przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne jako empirycznie sprawdzone i skuteczne podejście do psychoterapii par i rodzin.

EFT w Ośrodku Psychoterapii W RELACJI

W Polsce podejście EFT dla par jest wykorzystywane od niedawna z uwagi na to, że brakowało szkoleń dla terapeutów. Nasz ośrodek od pewnego czasu wprowadza tę metodę pracy do swojej praktyki. Dwie terapeutki z naszego ośrodka, Beata Zielińska-Rocha oraz Magdalena Jankowska-Makowska  uczestniczą w kilkustopniowym szkoleniu, gdzie zdobywają wiedzę i kwalifikacje, które w przyszłości umożliwią im otrzymanie certyfikatu psychoterapeuty par w nurcie EFT. W Ośrodku Psychoterapii w Relacji oferujemy psychoterapię par skoncentrowaną na emocjach w języku polskim i angielskim.

Osoby zainteresowane EFT dla par mogą również zapoznać się z nim poprzez lekturę dwóch dostępnych na polskim rynku książek autorstwa Sue M. Johnson – Przytul mnie oraz Sens miłości. „Przytul mnie” (Hold me tight) to również nazwa warsztatów dla par, które nie są jeszcze niestety dostępne w Polsce.

EFT jest również stosowane  w naszym ośrodku w psychoterapii indywidualnej (podejście rozwijane przez Leslie Greenberga i współpracowników). Większość terapeutów z naszego zespołu jest w trakcie szkolenia i ukończyło co najmniej jego pierwszy (z trzech) etapów.

Skuteczność terapii par skoncentrowanej na emocjach

EFT jest drugą najlepiej empirycznie sprawdzoną terapią par[i]. Badania nad jej skutecznością są prowadzone od ponad 30 lat. Jedna z meta analiz pokazała jej efektywność w przypadku ok. 70% par, przy czym 90% par odnotowywało znaczącą poprawę po 10-12 sesjach. Efekty terapii utrzymują się w czasie, tj. 2 lata po jej zakończeniu. Wydaje się, że znacząco na skuteczność terapii EFT dla par wpływa siła tzw. przymierza terapeutycznego z psychoterapeutą (pisaliśmy o tym tu: Psychoterapia par - rola przymierza terapeutycznego) oraz zaangażowanie partnerów w zadania związane z terapią.

Zalety psychoterapii par skoncentrowanej na emocjach

• Istnieje powtarzalny, stosowany na całym świecie proces kształcenia terapeutów w nurcie EFT

• Proces terapii jest jasno opisany w 3 etapach i 9 krokach

• Jest terapią krótkoterminową i replikowalną

• Ma jasno określone podstawy teoretyczne. Z jednej strony jest to teoria zmiany wywodząca się z doświadczeniowej terapii humanistycznej i teorii systemów, z drugiej, teoria miłości między dorosłymi widzianej jako proces budowania przywiązania

• Znajduje zastosowanie w pracy z różnymi parami, w tym z parami międzykulturowymi, jednopłciowymi, parami w różnym wieku, doświadczającymi chronicznych chorób, depresji, zaburzeń lękowych np. stresu pourazowego.

[i] Informacje podawane za książką The Practice of Emotionally Focused Couple Therapy autorstwa Susan M. Johnson (London and New York 2004)

Zdrada – jak ją przetrwać w związku?

Zdrada może przybierać różne formy – od przypadkowego, jednorazowego seksu, po długotrwały romans. Istnieje wiele definicji zdrady, a różne osoby odmiennie reagują na te same zachowania partnera – dla jednych niedopuszczalny jest flirt, dla innych okazjonalny seks pozamałżeński bywa do zaakceptowania w określonych okolicznościach. Niezależnie od definicji zdrady, zachowania partnera postrzegane przez drugą osobę jako niewierność, stanowią zagrożenie dla związku, dla  poczucia więzi pomiędzy dwiema dorosłymi osobami.

Zdrada jako naruszenie więzi

Model Psychoterapii Skoncentrowanej na Emocjach (EFT), stworzony w latach 80-tych XX wieku przez S. Johnson i L. Greenberga opisuje relacje intymne pomiędzy dorosłymi ludźmi przez pryzmat teorii przywiązania. Bezpieczne przywiązanie do drugiej osoby opiera się na poczuciu, że możemy na partnera liczyć, polegać na nim, ufać, że nasze dobro leży mu na sercu, że partner będzie nas chronić w razie potrzeby. Zdrada jest w EFT postrzegana jako ogromne zagrożenie poczucia bezpieczeństwa więzi pomiędzy partnerami. Aktywuje ona w zdradzonym partnerze lęki i potrzeby związane z więzią, relacją . W psychoterapii EFT, niewierność jest nazywana „zranieniem więzi” (attachment injury), raną, pogwałceniem zaufania, które stawia cały związek pod znakiem zapytania.

Kiedy zdradzona osoba opisuje swój ból, często używa czegoś co w EFT nazywamy językiem więzi, np. „Nie myślałeś o mnie, kiedy mnie zdradzałeś. Nie wziąłeś mnie pod uwagę. Czy kiedykolwiek będę mogła znów czuć, że mogę na ciebie liczyć? Nie mogę być blisko ciebie, nie mogę cię całować wiedząc, że całowałeś inną. Potrzebuję twoich zapewnień, że mnie kochasz, ale nie wierzę, kiedy mi je dajesz. Brakuje mi bezpieczeństwa, twardego gruntu pod stopami.” Poczucie opuszczenia i odrzucenia towarzyszące zdradzie sprawia, że protestujemy, krzyczymy, trudno nam znaleźć spokój ale czasem, chcąc się chronić przed bólem, odsuwamy się i popadamy w obojętność, odrętwienie. Zdradzony partner odczuwa często mnóstwo ambiwalencji ponieważ jego partner jest źródłem bólu, cierpienia a jednocześnie potencjalnym źródłem pociechy, ukojenia. Trudno jednak szukać ukojenia u kogoś kto zadał ranę. Zdradzona osoba znajduje się więc przez pewien czas w swoistym potrzasku.  W tej sytuacji pomocna może stać się psychoterapia par lub terapia indywidualna.

Zdrada i psychoterapia par w nurcie EFT

Głównym zadaniem terapii par w przypadku zdrady jest odbudowanie bezpiecznej więzi pomiędzy partnerami. Na ten proces składa się wiele cząstkowych etapów, wśród których znajdują się:

• Doświadczenie i zrozumienie co właściwie się wydarzyło, szczególnie w kontekście naruszenia więzi pomiędzy partnerami (nie chodzi tu o ustalanie faktów związanych ze zdradą lecz o emocjonalne doświadczenie nią wywołane)

• Poradzenie sobie z silnymi emocjami towarzyszącymi każdemu z partnerów (uświadomienie sobie tych emocji, ich wyrażenie, przyjęcie przez partnera)

• Proces wybaczania

• Odbudowywanie zaufania

• Doświadczanie na nowo bezpieczeństwa w relacji

W przełożeniu na język więzi i terapii skoncentrowanej na emocjach proces ten może wyglądać następująco:

• Zdradzony partner mówi o momencie związanym ze zdradą, który wywołuje silne uczucia. Z pomocą terapeuty dociera do swoich doświadczeń emocjonalnych i wyraża je w odniesieniu do naruszeń więzi, które nastąpiły w relacji. Partner, który zdradził może na tym etapie minimalizować znaczenie zdrady.

• Partner, który zdradził zauważa wpływ jaki jego zachowanie miało na partnera i na wzajemną więź, zauważa ból emocjonalny partnera.

• Partner, który zdradził przeprasza, wyraża żal, zaczyna być emocjonalnie dostępny dla partnera.

• Zdradzony partner zaczyna wyrażać swoje potrzeby związane z bezpiecznym przywiązaniem, więzią między nimi.

• Partner, który zdradził okazuje, że chce zaspokoić emocjonalne potrzeby partnera i wspierać go.

• Para tworzy nową historię, która opowiada o zdradzie ale przede wszystkim o tym, jak para konfrontuje się z traumą i zaczyna ją leczyć. Krzywda zostaje włączona do historii związku jako dowód umiejętności odnowy i ponownego połączenia się partnerów.

Podobny proces odbywa się w trakcie psychoterapii par w nurcie EFT w sytuacji gdy zranienie więzi dotyczy innego obszaru niż zdrada fizyczna.