Trudne emocje w bliskich związkach

Bliskie relacje są przesycone emocjami. Dziesiątki, setki interakcji, w które wchodzimy każdego dnia z partnerem czy partnerką wyzwala całe spektrum odpowiedzi emocjonalnych – od radości po smutek, złość, strach, zaskoczenie czy spokój, poczucie bezpieczeństwa. Niektóre emocje mogą wyzwolić silne reakcje, w tym behawioralne oraz spowodować znaczące cierpienie jednej lub obu osób w bliskim związku. W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się kilku z nich. Naszymi bohaterami są: pogarda, poczucie krzywdy oraz zazdrość.

Pogarda wobec partnera

Pogarda to jedna z emocji, które można rozpoznać na twarzy drugiego człowieka (obok radości czy smutku i strachu). Trudno opisać twarz partnera wyrażającą pogardę wobec drugiej osoby ale łatwo ją rozpoznać.  W takiej chwili czujesz się poniżony, czasem ośmieszony, gorszy. Partner jakby chciał się od ciebie odsunąć – tak jakbyś rozsiewał wokół nieprzyjemny zapach. W jego komunikatach wyczuwalny może być sarkazm, drwina, cynizm, pojawiają się złośliwe żarty czy wywracanie oczami. Pogardzający partner czuje się lepszy, próbuje poniżyć drugą osobę. Czasem bywa napastliwy.

Pogarda pojawiająca się między partnerami w związku jest wskaźnikiem poważnego kryzysu w relacji. John Gottman, psychoterapeuta par i pionier badań nad związkami, stwierdził, że jest ona jednym z  4 zwiastunów rozwodu (inne to: krytyka, postawa obronna oraz mur obojętności). Jeśli zauważysz u siebie pogardę wobec partnera, zacznij pracować nad zrozumieniem jej źródeł i eliminowaniem ze związku. Co kryje się pod pogardą? Jakie inne emocje przeżywasz wobec partnera? Uświadom je sobie i komunikuj je partnerowi w sposób, który go / jej nie zrani, z intencją wyeliminowania pogardy z waszego związku. W przeciwnym razie wasz związek może być skazany na klęskę.

Poczucie krzywdy, zranienia w parze

Poczucie krzywdy i/lub zranienia w bliskim związku pojawia się gdy partner nie zaspokaja naszej potrzeby bliskości, kiedy jest nieobecny fizycznie lub emocjonalnie w momencie, gdy naprawdę jest nam potrzebny, kiedy czujemy się niezrozumiani, a także gdy partner zawiedzie nasze zaufanie. Poczucie krzywdy rodzi ból, aktywizuje te same obszary w mózgu co ból fizyczny. Tworzy też ono spiralę negatywnych emocji, w tym smutku, złości czy lęku.

Poczucie krzywdy psychologicznej zwykle wiąże się z takimi wydarzeniami w relacji jak:

• dystans emocjonalny, brak zainteresowania partnera nami

• brak uwzględniania drugiej osoby w planach, ignorowanie go / jej

• krytykowanie partnera

• zdrada

• brak lojalności, okłamywanie, nie dotrzymywanie obietnic.

Poważne zranienia więzi grożą rozpadem związku ponieważ niszczą emocjonalna więź i poczucie bezpieczeństwa między partnerami. W trakcie terapii par skoncentrowanej na emocjach (EFT) terapeuta pracuje z parą nad naprawianiem wyrządzonych krzywd i odbudowywaniem bezpiecznej więzi między partnerami. Partnerzy mogą również robić to samodzielnie, np. korzystając z książki „Przytul mnie mocno” lub warsztatów dla par o tym samym tytule.

Zazdrość w intymnym związku

Zazdrość jest zwykle sygnałem poczucia zagrożenia w związku – realnego lub wyobrażonego. Zazdrosny partner nie czuje się bezpieczny w związku. Podstawowym zadaniem zazdrości jest chronienie relacji przed wtargnięciem intruza – tego trzeciego, tej trzeciej. Nadmierna, chorobliwa zazdrość jest zwykle niszcząca dla relacji. U zazdrosnego partnera pojawia się podejrzliwość, natrętne myśli, obsesyjna kontrola drugiej osoby, złość, agresja słowna czy nawet fizyczna.

Jeśli w twoim związku pojawia się zazdrość, warto się zastanowić:

• Co jest źródłem zazdrości?

• Czy jest ona powiązana z obecnym związkiem, czy może z doświadczeniami z przeszłości (wcześniejsze związki, rodzina pochodzenia)?

• Jakie są czułe punkty zazdrosnego partnera, co stymuluje zazdrość?

• Jak można upewniać zazdrosnego partnera o swoim zaangażowaniu w relację?

Partnerzy powinni ze sobą otwarcie rozmawiać o zazdrości i wspólnie wypracowywać strategie budowania wzajemnego zaufania i poczucia bezpieczeństwa w związku. Jeśli trudno wam rozmawiać o zazdrości we dwoje bo pojawiają się zbyt silne emocje i wpadacie w cykle negatywnych interakcji kończące się brakiem kontaktu czy poczuciem zranienia, z pomocą może przyjść terapia małżeńska. Wykwalifikowany, empatyczny psychoterapeuta pomoże wam odkryć emocje i potrzeby leżące u podłoża zazdrości i wyrazić je wobec partnera w trakcie sesji psychoterapii par.

Możecie również skorzystać z zeszytu ćwiczeń dla par „Porozmawiajmy o emocjach” (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019), na podstawie którego powstał ten wpis. Autorki: Veronica Kallos-Lilly i Jennifer Fitzgerald napisały podręcznik, który jest w założeniu uzupełnieniem sesji terapii par w nurcie EFT (Emotionally Focused Therapy).

Pomysł na Walentynowy prezent – okiem psychoterapeuty par

Tradycja obchodzenia Święta Zakochanych pojawiła się nad Wisłą na początku XXI wieku. W tym dniu chcemy w szczególny sposób pokazać partnerowi, że jest dla nas ważny, że go kochamy. W trakcie pracy terapeutycznej z parami często rozmawiamy o tym czego partnerzy pragną, czego potrzebują, aby związek był bezpiecznym schronieniem, aby czuli się kochani, wyjątkowi. Możecie skorzystać z naszej wiedzy, doświadczenia i tego, czym dzielą się z nami nasi klienci, aby dać partnerowi coś co wzmocni waszą więź, coś szczególnego, być może nie tylko od święta.

Sprawdź jakość połączenia

Kwiaty, czekoladki czy inne materialne prezenty nie mogą zastąpić stabilnej, mocnej, bezpiecznej więzi między partnerami. A owo połączenie zwane więzią istnieje wtedy, kiedy możemy liczyć na to, że partner będzie dla nas dostępny (fizycznie i emocjonalnie), będzie odpowiadał na nasze sygnały i potrzeby i będzie zaangażowany w związek. Możesz wykorzystać Walentynowy wieczór, aby zapytać:

• Czego mogę dać ci więcej? Czego ode mnie potrzebujesz?

• Kiedy czujesz się kochany przeze mnie i ważny dla mnie?

• Kiedy czujesz, że się o ciebie troszczę?

Podaj uwagę, odzwierciedlenie i rozmowę na wspólną kolację

Składniki powyżej służą zwiększaniu bliskości, poznawaniu mapy świata partnera, dają poczucie, że jesteś obecny, że ci zależy – bo dajesz swój czas, chcesz zrozumieć co partnerowi gra w duszy, a co leży na wątrobie.

Dopraw posiłek garścią fizycznej bliskości

Kiedy jesteś blisko ukochanej osoby, jej mózg wydziela oksytocynę, zwaną również „hormonem przytulania” (większa jej ilość wydziela się podczas orgazmu). Oksytocyna sprawia, że bardziej ufamy, jesteśmy spokojniejsi, obniża się poziom lęku i produkcja hormonów stresu.

Weź pod uwagę opcję „małżeństwo” :-)

To pomysł na życie w dzisiejszym świecie mniej popularny niż kiedyś. Wiele par decyduje się na wspólne mieszkanie bez ślubu. Okazuje się jednak, że formalne zawarcie małżeństwa coś zmienia, i to coś widać w badaniach obrazowych mózgu. Zaufanie i bezpieczna więź emocjonalna uspokajają ośrodki w mózgu odpowiedzialne za odczuwanie strachu. W obecności kochającego partnera, poziom doświadczanego stresu i bólu obniża się. Okazuje się jednak, że aby tak się stało, kochająca osoba musi być naszym mężem czy żoną ponieważ przysięga małżeńska wydaje się dawać pewność trwałego zaangażowania, tego, że partner będzie z nami, nie zniknie z dnia na dzień. A to, wydaje się, uwalnia nas od strachu[i].

Rozważ psychoterapię

Nie, nie uważamy, że psychoterapia jest cudownym lekiem na wszystkie związkowe problemy, czy że pomoże każdej parze (badania mówią, że terapia par w nurcie EFT jest skuteczna w ok. ¾ przypadków). Jeśli jednak trudno w waszym związku o nawiązanie połączenia i budowanie bliskości samodzielnie, z pomocą może przyjść empatyczny, obecny psychoterapeuta, który potrafi usłyszeć każdego z partnerów i sprawić, że poczujecie się na tyle bezpiecznie ze sobą by dzielić się tym, co straszy i boli, w sposób, który będzie wzmacniać więź między wami.

[i] Informacje na podstawie artykułu Sue Johnson ‘Marriage Makes a Difference to your Brain’ - http://www.drsuejohnson.com/marriage-commitment/marriage-makes-a-difference-to-your-brain/#more-1035

Terapia par – pierwsze spotkania

Osobom, które nigdy nie uczestniczyły w terapii par, w trakcie pierwszej konsultacji często towarzyszy napięcie, obawy, lęk, czasem wstyd. Czasem partnerzy odczuwają nadzieję na zmianę, czasem ulgę, że jakąś decyzję mają już za sobą. Do pierwszego spotkania z terapeutą warto się przygotować. 

Czego można się spodziewać na pierwszej konsultacji?

Pierwsze 2-3 spotkania pary z terapeutą mają określone cele. Służą poznaniu się nawzajem, obserwacji pary, diagnozie i podjęciu decyzji. Szczegółowe cele pierwszych konsultacji to:

• Poznanie przyczyn podjęcia decyzji o terapii – określenie jakie problemy pojawiają się w związku cyklicznie i co było bezpośrednim impulsem umówienia się na pierwsze spotkanie
• Rozpoznanie oczekiwań klientów wobec terapii
• Zebranie informacji o  związku i o każdym z partnerów – m.in. historia związku, oczekiwania wobec związku każdego z partnerów – na początku i obecnie,  informacje o rodzinie pochodzenia, historia wcześniejszych ważnych związków
• Określenie mocnych i problemowych stron związku – co trzyma partnerów razem, jakie stresory pojawiają się w związku, jak para rozwiązuje problemy, jakijest w niej układ sił, jak partnerzy zachowują się wobec siebie nawzajem, jak się ze sobą komunikują
• Rozpoznanie motywacji do podjęcia terapii u każdego z partnerów - Zdarza się, że decyzja o podjęciu terapii jest podejmowana wspólnie i towarzyszy jej obopólna chęć pracy nad związkiem. Zdarza się też, że jeden z partnerów przychodzi namówiony przez drugiego, na jego prośbę lub pod wpływem ultimatum postawionego przez partnera. Bywa też tak, że jedna z osób już podjęła decyzję o rozstaniu i przychodzi by rozstać się w konstruktywny sposób.
• Określenie celów terapii – cele związane z poprawą jakości związku w obszarach zgłaszanych przez partnerów jako konfliktowe, trudne lub cele związane z kończeniem związku, rozstawaniem się
• Przedstawienie / ustalenie kontraktów dotyczących terapii - długość spotkań, proponowana długość terapii, zasady obowiązujące na sesjach oraz między sesjami
• Podjęcie decyzji o rozpoczęciu terapii

Pierwsze spotkania dają również partnerom okazję do poznania terapeuty, sprawdzenia jak czują się w kontakcie z nim, czy postrzegają go jako osobę, która może im pomóc, czy decydują się na wspólną pracę z tą właśnie osobą.

Zapraszamy do umówienia się na pierwsze spotkanie i skorzystania z psychoterapii par w warszawskim Ośrodku Psychoterapii W RELACJI.